Een kort overzicht van handbalregels
Handbal voor beginners: een guide voor je eerste handbalwedstrijd
Handbal is een gecompliceerde sport met een genuanceerd reglement. Voordat een leek zich tot prof kan ontwikkelen moet hij een aantal handbalwedstrijden hebben gezien. In deze bijdrage willen wij de belangrijkste handbalregels uitleggen, zodat je bij je eerste ervaringen met handbal niet de draad kwijtraakt door alle worpen en vrije worpen. Aan het einde vind je dan nog een interactieve infographic met alle regels die op het veld gelden.
Het handbalreglement is complex en bevat vele ‘als ..., dan’ relaties. Om ervoor te zorgen dat beginners en buitenstaanders niet het overzicht over het veld verliezen, leggen wij het spel uit aan de hand van 12 basisregels.
1. Ploeg
2. Speeltijd
3. Speelveld
4. Bal
5. Stappen
6. Aanval
7. Foul
8. Worp
9. Vrije worp
10. Inworp
11. Uitworp
12. 7-meterworp
Hier kom je rechtstreeks bij de infographic die alle regels op het handbalveld toont!
Waar wordt handbal gespeeld? Beknopte informatie over de verspreiding van de sport
Wereldwijd gezien is handbal niet overal even verbreid. Dat komt vooral door het feit dat handbal hoofdzakelijk een zaalsport is en dus de beschikbaarheid van sporthallen vereist. Bovendien is handbal een betrekkelijk jong sport die zich, anders dan de oudere sporten, zoals voetbal, niet over een langere tijd een positie kon veroveren. Europa telt de meeste handbalverenigingen.
Basisregels: voorwaarden voor een handbalwedstrijd
1. Ploeg
Een team kan bestaan uit maximaal 14 spelers. Zeven spelers staan op het veld (6 veldspelers en 1 doelverdediger) terwijl de overige 7 spelers van het team optreden als wisselspelers. Bij een handbalwedstrijd staan doorgaans 14 spelers op het veld.
Tussen de veld- en wisselspelers is een vliegende wissel mogelijk. De spelerswissel mag alleen worden uitgevoerd via de wissellijn. Deze definieert de wisselzone buiten het speelveld, waar zich de wisselspelers ophouden en verloopt aan de langszijde van het speelveld, steeds vanaf de middellijn 4,5 m naar links en rechts. Als een speler ongeoorloofd de wissellijn overschrijdt, begaat hij een wisselfout. Deze wordt bestraft door de overtredende speler van het veld te sturen en de tegenpartij een vrije worp toe te kennen.
Bij de hogere handbaldivisies vervangen sommige ploegen bij aanvallen soms de doelverdediger voor een extra veldspeler zodat er in totaal 7 veldspelers zijn om de aanval uit te voeren. Als de ploeg de bal verliest, wordt de doelverdediger weer ingewisseld. Deze tactiek wordt hoofdzakelijk toegepast bij landelijke competitiewedstrijden. Bijvoorbeeld, als de stand vlak voor het einde van de wedstrijd nog steeds gelijk is en alles op een kaart wordt gezet. Teams in de lagere klassen maken minder vaak gebruik van deze tactiek.
2. Speeltijd
Een handbalwedstrijd bestaat gewoonlijk uit twee speelhelften van 30 minuten. Bij de jeugd kiest men deels ook voor kortere speeltijden. Wanneer er bij bepaalde wedstrijden sowieso een winner uit de bus moet komen (bijvoorbeeld bekerwedstrijden) en het na 60 minuten nog steeds gelijkspel is, vinden er twee verlengingen van steeds 5 minuten plaats.
Als de tweede verlenging ook geen winnaar oplevert, wordt deze bepaald door 7-meterworpen. Uitgesloten, gediskwalificeerde spelers en spelers die van het veld zijn gestuurd, mogen hieraan niet deelnemen. Ieder team wijst 5 spelers aan die beurtelings een doelworp uitvoeren. Als de stand na 10 worpen nog steeds gelijk is, worden opnieuw 5 spelers van ieder team gekozen die beurtelings net zo lang doelworpen uitvoeren tot er wordt gescoord.
3. Speelveld
Het speelveld meet 40 x 20 meter en wordt door talrijke lijnen begrensd en doorsneden.
• De zijlijnen en de achterlijnen omsluiten het veld.
• De middenlijn loopt door het midden van het speelveld.
• Het doelgebied wordt door een ononderbroken halve cirkel met een straal van 6 meter gedefinieerd. Dit gebied mag alleen door de doelverdediger worden betreden.
• De gestippelde vrijeworplijn ligt negen meter voor het doel.
• Tussen de doelcirkel en de vrijeworplijn ligt de 7-meterlijn.
• Aan een van de zijlijnen ligt de wissellijn die vanaf de middenlijn steeds 4,5 m naar rechts en links loopt. Daarachter ligt de wisselzone met de wisselbanken voor de overige spelers.
4. Bal
De handbal is gemaakt van kunststof of leer. De diameter van de bal varieert al naargelang geslacht en leeftijd van de teams. Een handbal voor herenteams heeft een omvang die ongeveer 10 cm kleiner is dan een voetbal, maar hetzelfde weegt. Daardoor kunnen handballers hem beter grijpen en harder gooien dan een voetbal. Vaak wordt de bal behandeld met hars zodat de spelers hem beter met één hand kunnen vangen en vasthouden. in veel sporthallen is echter het gebruik van harsen niet toegestaan omdat ze plakkerige sporen op de vloeren achterlaten.
Stappen, aanval en fouls
5. Stappen
Staande mogen de spelers de bal slechts drie seconden vasthouden. Met de bal in de hand mogen zij slechts drie stappen doen. Om zich vrij te kunnen bewegen, moet de bal voortdurend (minstens na iedere derde stap) op de vloer stuiten.
6. Aanval
De bal mag met de handen, armen, hoofd, romp, bovenbeen of knie worden geworpen, opgevangen, gestopt en met hand of vuist worden geslagen. Contact met onderbenen en voeten is niet toegestaan. Een speler kan in balbezit komen als het hem lukt de bal op de tegenspeler met open hand te veroveren. Als hij de tegenspeler de bal uit handen slaat, wordt dit gezien als een foul.
7. Foul
Als een speler er door vastgrijpen, omklemmen, stoten en vasthouden op een onsportieve manier aan wordt gehinderd de bal te werpen, wordt dit gezien als een foul en wordt doorgaans bestraft met een vrije worp. Als de scheidsrechter een speler de gele kaart toont, is dit een waarschuwing die geen onmiddellijke uitwerking heeft op het verloop van de wedstrijd.
Een tweede overtreding van de speler, die de gele kaart rechtvaardigt, wordt bestraft met een 2-minuten uitsluiting. Het team moet dan verder spelen met een speler minder. Als een speler voor de tweede keer wordt bestraft met een 2-minuten uitsluiting, wordt hij gediskwalificeerd met de rode kaart en mag voor de verdere rest van de wedstrijd niet meer worden ingewisseld. De spelers kunnen ook een rode kaart krijgen voor een eenmalige overtreding, bijvoorbeeld wegens uiterst onsportief of bijzonder agressief gedrag.
Regels voor het uitvoeren van worpen
8. Worp
De beginworp wordt na het beginsignaal van de scheidsrechter in het midden van het speelveld uitgevoerd. Daarbij moet de speler met één voet de middenlijn aanraken, terwijl de andere voet op de eigen helft moet staan. Spelers van de tegenpartij moeten op een afstand van 3 meter van de speler blijven die de beginworp uitvoert. Onmiddellijk na het beginsignaal mogen de medespelers op de speelhelft van de tegenpartij lopen.
9. Vrije worp
De vrije worp wordt uitgevoerd als gevolg van overtredingen, bijvoorbeeld als een speler van de aanvallende ploeg binnen de doelcirkel komt. De vrije worp wordt uitgevoerd op de plek waar de overtreding werd begaan. Overtredingen die met een vrije worp worden bestraft op een afstand van minder dan 9 meter van het doel van de tegenpartij worden genomen aan de vrijeworplijn. De tegenspelers moeten daarbij minimaal 3 meter afstand tot de bal aanhouden.
10. Inworp
Als de bal buiten het speelveld komt, wordt de inworp uitgevoerd. Daarbij moet de speler die de inworp neemt met één voet op de zijlijn staan.
11. Uitworp
De uitworp wordt uitgevoerd door de doelverdediger en vindt plaats als de bal over de doellijn het speelveld verlaat en voor het laatst werd aangeraakt door de aanvallende ploeg of de doelverdediger van de verdedigende ploeg of wanneer de bal in het doelgebied blijft liggen. Anders dan bij voetbal, waarbij de keeper bij de doellijn moet blijven, mag de keeper bij handbal maximaal 4 meter voor zijn doel staan.
12. 7-meterworp
Als een duidelijke doelkans wordt verhinderd door een foul of door het betreden van het doelgebied, wordt de gelijkheid van kansen weer hersteld door een 7-meter worp. De werpende speler gaat voor de 7-meter staan en probeert na het fluitsignaal een doelpunt te scoren. Zo lang de speler de bal vasthoudt, mag hij de 7-meter lijn niet aanraken of overschrijden. De andere spelers staan bij de vrijeworplijn en blijven op een afstand van 3 meter tot de werpende speler.
De belangrijkste handbalregels: een interactieve infographic
Voor een perfect overzicht van het handbalspeelveld hebben wij de twaalf regels verwerkt in de vorm van een interactieve infographic. Als je met de muis over de rode markeringen gaat, leer je het speelveld in close-up kennen!
Wie het onderwerp nog verder wil uitdiepen, kan het uitvoerige reglement van het Nederlands Handbal Verbond als PDF downloaden.
Ben je in de ban geraakt van het handbal? Geef blijk van je enthousiasme en ontwerp bij owayo een truitje voor je favoriete team!
Afbeeldingen: Afbeelding bij de titel: © owayo, Grafik: © owayo, Bild/Mannschaft: © iStock/skynesher, Bild/Spielfeld: © owayo, Bild/Handball: © iStock/imagean, Bild/Foul: © iStock/skynesher, Bild/Einwurf: © iStock/imagean